QUICK SEARCH
- AVAILABLE TITLES /
-
Ruud Stokvis - Recht en Slecht. mr. Benno Stokvis 1901-1977
EnlargedRECHT EN SLECHT
Mr. Benno Stokvis 1901-1977
Ruud Stokvis
AMB: Diemen, 2019
(ISBN 97890 79700 96 7, 270 pp., paperback, geïllustreerd, € 22,50)
--
Mr. dr. Benno Stokvis (1901-1977) was literator, rechtsgeleerde, publicist, parlementslid, mediapersoonlijkheid, radiospreker, honden- en paardenliefhebber, maar bovenal advocaat, een strijdbaar jurist. Menselijk en maatschappelijk bewogen, in het naoorlogse Nederland een ‘Bekende Nederlander’.
Ruud Stokvis noemt de vele publieke activiteiten van mr. Benno Stokvis. Maar hij reconstrueert bovenal zijn veel minder bekende privéleven en dan vooral aan de hand van zijn uitlatingen in en reacties op zijn door duizenden beluisterde radiorubriek ‘Recht en Slecht’. In deze beschouwingen, die hij tussen 1967 en 1975 bijna wekelijks op de radio hield over tal van onderwerpen, wilde hij de luisteraar vastgrijpen en confronteren met zijn geweten. Dat hij hierin slaagde bleek wel uit de tientallen brieven die wekelijks ontving.
Uit die ca. 350 voordrachten destilleerde Ruud Stokvis, een achterneef van Benno, de persoonlijke informatie. Hij is er daardoor in geslaagd de scherpzinnige, ambitieuze, gevoelige, ijdele, zoekende en hardwerkende Benno Stokvis als een herkenbaar en navoelbaar persoon naar voren te laten komen.
Ruud Stokvis was als socioloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
-------
Inhoudsopgave
1: Literair bevlogen adolescent
2: Jurist en letterkundige
3: Mensenleed
4: Bezettingstijd
5: Communist en parlementariër
6: Buiten het parlement
7: Dierenleed
8: Sociaaldemocraat met een smet
9: Crisis en bezieling
10: Mediapersoonlijkheid
11: De laatste grote zaken
12: Oude man
Epiloog
Verantwoording
Noten
Literatuur
Register
Verantwoording illustraties
----------
Uit de inhoud
Inleiding
Benno Stokvis was een neef van mijn vader. In mijn leven speelde hij geen rol tot het mij in 2000 opviel dat hij als ‘gedeeltelijk van joodse komaf’ beschreven werd, terwijl ik zeker wist dat hij helemaal joods was. Ik schreef hierover een ingezonden briefje naar NRC Handelsblad.1 Dit vormde de aanleiding om mij wat meer in zijn persoon en werk te verdiepen. Hoe meer ik van hem te weten kwam, hoe meer ik gefascineerd raakte door deze scherpzinnige, ambitieuze, gevoelige, ijdele, zoekende en hardwerkende man, die als weinig anderen verstrikt raakte in de ideologische tegenstellingen van de Koude Oorlog. Het verrijkte mijn beeld van het eerste driekwart van de twintigste eeuw in Nederland. In 2013 besloot ik dat Benno bijzonder genoeg was voor een biografie. Als leidraad nam ik zijn ideaal om ‘zichzelf’ te blijven. Omdat hij in zijn huwelijksleven en op levensbeschouwelijk en politiek gebied nogal wat zwenkingen maakte, vroeg ik mij af of hij dit ideaal van zichzelf te blijven wist waar te maken. Lukte het hem zijn opvattingen over recht en slecht trouw te blijven?
Vanaf de vijfde klas van de middelbare school mengde Benno zich in het literaire leven. Het begon met vertalingen in het Duits van werk van Lodewijk van Deyssel, tekstfragmenten die hij in literaire tijdschriften probeerde te publiceren, en met een biografie van Van Deyssel. Met zijn literaire werk had hij weinig succes. Wel maakte hij later naam als advocaat, politicus en radiospreker. Toen hij overleed was hij een bekende Nederlander. De radionieuwsdienst deelde de luisteraars op 3 januari 1977 ’s middags mee dat hij gestorven was. In het nieuwsbericht werd verteld dat hij al voor de oorlog naam gemaakt had als strafpleiter en links georiënteerde jurist. Ook werd zijn radiorubriek ‘Recht en Slecht’ genoemd. In de avond breidde de nieuwsdienst dit bericht uit met mededelingen over zijn verdediging van de revolutionair socialist Henk Sneevliet, de hulp die hij tijdens de bezetting aan joden verleende bij het verwerven van een ariërverklaring, zijn Kamerlidmaatschap voor de CPN en zijn lidmaatschap van de Parlementaire Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945. Kees Buurman, programma-coördinator bij de NOS, verzorgde die dag een ‘In Memoriam’ voor de radio. Hij noemde Benno een markant rechtsgeleerde en liet als eerbetoon een van zijn ‘Recht en Slecht’-voordrachten horen. De volgende dag herinnerde NRC Handelsblad aan zijn proefschrift, zijn werk over Van Deyssel, Van Gogh en Steinlen, het boekje over Hubertina van Gogh, en zijn paardenboeken. Het Vrije Volk haalde eveneens veel verrichtingen van Benno aan. In die krant werd Benno als ‘halfjood’ aangeduid.2 In de persreacties werd niet gewezen op de betekenis van zijn werk voor de emancipatie van homoseksuelen, voor de versoepeling van het echtscheidingsrecht en voor de bescherming van dieren. Je zou hem kunnen beschouwen als een voorloper van de Partij voor de Dieren. Ook zijn strijd tegen het fascisme in Europa kwam niet aan de orde.
Na deze reacties besteedden de media nauwelijks of geen aandacht meer aan zijn persoon en werk. Af en toe werd zijn naam nog genoemd in publicaties over de emancipatie van homoseksuelen en over het lot van Nederlandse dienstweigeraars bij de strijd tegen het onafhankelijkheids-streven van de Indonesische bevolking. In 1988 noemden Hafkamp en Van Lieshout hem een van de pioniers van de homo-emancipatie.3 Zijn boek Advocaat in Bezettingstijd hield de herinnering aan Benno het meest in leven.4 Het is een belangrijke bron gebleven voor de wijze waarop sterilisering en arisering van joden tijdens de bezetting plaats vond en voor de rol van Nederlandse advocaten die tijdens de oorlog joden en anderen trachtten te helpen.
Benno’s publieke activiteiten zijn ruim gedocumenteerd. Alleen is het meeste materiaal dat betrekking heeft op de Tweede Wereldoorlog onvindbaar. Dat is het beste te zien aan de hiaten in zijn agenda’s en kasboeken. Agenda’s zijn er van 1925 tot 1975, maar de agenda’s van 1940 tot 1945 ontbreken. Kasboeken uit de periode 1938 tot 1952 zijn ook niet te vinden. Voor de oorlogsperiode heb ik me moeten baseren op schaarse documenten die ik aantrof in het Nationaal Archief en op zijn boek Advocaat in Bezettingstijd. Wat zijn Kamerlidmaatschap betreft waren er natuurlijk alle openbare documenten. Over zijn positie in de partij, zijn verhouding met partijgenoten vond ik weinig. In het CPN-archief is niets te vinden van intern overleg van de Kamerfractie. Was dat er niet? Of werd het niet vastgelegd? Het lijkt wel of de Kamerfractie niet zo belangrijk was vanuit het oogpunt van de partij. Benno’s weinig gelukkige loopbaan binnen de PvdA was duidelijk te volgen via de stukken in het archief van de partij. Zijn privéleven is minder goed gedocumenteerd. Dagboeken of andere verhandelingen over zijn leven ontbreken. Bij zijn correspondentie met letterkundigen valt de scheiding tussen publiek en privé soms weg, maar ik vermoed dat hij meer persoonlijke correspondentie uit zijn nalatenschap verwijderd heeft. Hij schreef veel, romans, novelles, literaire en wetenschappelijke artikelen, een proefschrift, krantenartikelen en essays.
Mr. Benno Stokvis 1901-1977
Ruud Stokvis
AMB: Diemen, 2019
(ISBN 97890 79700 96 7, 270 pp., paperback, geïllustreerd, € 22,50)
--
Mr. dr. Benno Stokvis (1901-1977) was literator, rechtsgeleerde, publicist, parlementslid, mediapersoonlijkheid, radiospreker, honden- en paardenliefhebber, maar bovenal advocaat, een strijdbaar jurist. Menselijk en maatschappelijk bewogen, in het naoorlogse Nederland een ‘Bekende Nederlander’.
Ruud Stokvis noemt de vele publieke activiteiten van mr. Benno Stokvis. Maar hij reconstrueert bovenal zijn veel minder bekende privéleven en dan vooral aan de hand van zijn uitlatingen in en reacties op zijn door duizenden beluisterde radiorubriek ‘Recht en Slecht’. In deze beschouwingen, die hij tussen 1967 en 1975 bijna wekelijks op de radio hield over tal van onderwerpen, wilde hij de luisteraar vastgrijpen en confronteren met zijn geweten. Dat hij hierin slaagde bleek wel uit de tientallen brieven die wekelijks ontving.
Uit die ca. 350 voordrachten destilleerde Ruud Stokvis, een achterneef van Benno, de persoonlijke informatie. Hij is er daardoor in geslaagd de scherpzinnige, ambitieuze, gevoelige, ijdele, zoekende en hardwerkende Benno Stokvis als een herkenbaar en navoelbaar persoon naar voren te laten komen.
Ruud Stokvis was als socioloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
-------
Inhoudsopgave
1: Literair bevlogen adolescent
2: Jurist en letterkundige
3: Mensenleed
4: Bezettingstijd
5: Communist en parlementariër
6: Buiten het parlement
7: Dierenleed
8: Sociaaldemocraat met een smet
9: Crisis en bezieling
10: Mediapersoonlijkheid
11: De laatste grote zaken
12: Oude man
Epiloog
Verantwoording
Noten
Literatuur
Register
Verantwoording illustraties
----------
Uit de inhoud
Inleiding
Benno Stokvis was een neef van mijn vader. In mijn leven speelde hij geen rol tot het mij in 2000 opviel dat hij als ‘gedeeltelijk van joodse komaf’ beschreven werd, terwijl ik zeker wist dat hij helemaal joods was. Ik schreef hierover een ingezonden briefje naar NRC Handelsblad.1 Dit vormde de aanleiding om mij wat meer in zijn persoon en werk te verdiepen. Hoe meer ik van hem te weten kwam, hoe meer ik gefascineerd raakte door deze scherpzinnige, ambitieuze, gevoelige, ijdele, zoekende en hardwerkende man, die als weinig anderen verstrikt raakte in de ideologische tegenstellingen van de Koude Oorlog. Het verrijkte mijn beeld van het eerste driekwart van de twintigste eeuw in Nederland. In 2013 besloot ik dat Benno bijzonder genoeg was voor een biografie. Als leidraad nam ik zijn ideaal om ‘zichzelf’ te blijven. Omdat hij in zijn huwelijksleven en op levensbeschouwelijk en politiek gebied nogal wat zwenkingen maakte, vroeg ik mij af of hij dit ideaal van zichzelf te blijven wist waar te maken. Lukte het hem zijn opvattingen over recht en slecht trouw te blijven?
Vanaf de vijfde klas van de middelbare school mengde Benno zich in het literaire leven. Het begon met vertalingen in het Duits van werk van Lodewijk van Deyssel, tekstfragmenten die hij in literaire tijdschriften probeerde te publiceren, en met een biografie van Van Deyssel. Met zijn literaire werk had hij weinig succes. Wel maakte hij later naam als advocaat, politicus en radiospreker. Toen hij overleed was hij een bekende Nederlander. De radionieuwsdienst deelde de luisteraars op 3 januari 1977 ’s middags mee dat hij gestorven was. In het nieuwsbericht werd verteld dat hij al voor de oorlog naam gemaakt had als strafpleiter en links georiënteerde jurist. Ook werd zijn radiorubriek ‘Recht en Slecht’ genoemd. In de avond breidde de nieuwsdienst dit bericht uit met mededelingen over zijn verdediging van de revolutionair socialist Henk Sneevliet, de hulp die hij tijdens de bezetting aan joden verleende bij het verwerven van een ariërverklaring, zijn Kamerlidmaatschap voor de CPN en zijn lidmaatschap van de Parlementaire Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945. Kees Buurman, programma-coördinator bij de NOS, verzorgde die dag een ‘In Memoriam’ voor de radio. Hij noemde Benno een markant rechtsgeleerde en liet als eerbetoon een van zijn ‘Recht en Slecht’-voordrachten horen. De volgende dag herinnerde NRC Handelsblad aan zijn proefschrift, zijn werk over Van Deyssel, Van Gogh en Steinlen, het boekje over Hubertina van Gogh, en zijn paardenboeken. Het Vrije Volk haalde eveneens veel verrichtingen van Benno aan. In die krant werd Benno als ‘halfjood’ aangeduid.2 In de persreacties werd niet gewezen op de betekenis van zijn werk voor de emancipatie van homoseksuelen, voor de versoepeling van het echtscheidingsrecht en voor de bescherming van dieren. Je zou hem kunnen beschouwen als een voorloper van de Partij voor de Dieren. Ook zijn strijd tegen het fascisme in Europa kwam niet aan de orde.
Na deze reacties besteedden de media nauwelijks of geen aandacht meer aan zijn persoon en werk. Af en toe werd zijn naam nog genoemd in publicaties over de emancipatie van homoseksuelen en over het lot van Nederlandse dienstweigeraars bij de strijd tegen het onafhankelijkheids-streven van de Indonesische bevolking. In 1988 noemden Hafkamp en Van Lieshout hem een van de pioniers van de homo-emancipatie.3 Zijn boek Advocaat in Bezettingstijd hield de herinnering aan Benno het meest in leven.4 Het is een belangrijke bron gebleven voor de wijze waarop sterilisering en arisering van joden tijdens de bezetting plaats vond en voor de rol van Nederlandse advocaten die tijdens de oorlog joden en anderen trachtten te helpen.
Benno’s publieke activiteiten zijn ruim gedocumenteerd. Alleen is het meeste materiaal dat betrekking heeft op de Tweede Wereldoorlog onvindbaar. Dat is het beste te zien aan de hiaten in zijn agenda’s en kasboeken. Agenda’s zijn er van 1925 tot 1975, maar de agenda’s van 1940 tot 1945 ontbreken. Kasboeken uit de periode 1938 tot 1952 zijn ook niet te vinden. Voor de oorlogsperiode heb ik me moeten baseren op schaarse documenten die ik aantrof in het Nationaal Archief en op zijn boek Advocaat in Bezettingstijd. Wat zijn Kamerlidmaatschap betreft waren er natuurlijk alle openbare documenten. Over zijn positie in de partij, zijn verhouding met partijgenoten vond ik weinig. In het CPN-archief is niets te vinden van intern overleg van de Kamerfractie. Was dat er niet? Of werd het niet vastgelegd? Het lijkt wel of de Kamerfractie niet zo belangrijk was vanuit het oogpunt van de partij. Benno’s weinig gelukkige loopbaan binnen de PvdA was duidelijk te volgen via de stukken in het archief van de partij. Zijn privéleven is minder goed gedocumenteerd. Dagboeken of andere verhandelingen over zijn leven ontbreken. Bij zijn correspondentie met letterkundigen valt de scheiding tussen publiek en privé soms weg, maar ik vermoed dat hij meer persoonlijke correspondentie uit zijn nalatenschap verwijderd heeft. Hij schreef veel, romans, novelles, literaire en wetenschappelijke artikelen, een proefschrift, krantenartikelen en essays.
WINKELWAGEN
| Uitgeverij AMB Karwijzaaderf 15 1112 JN Diemen postadres Postbus 7 1110 AA Diemen info.amb@xs4all.nl |
AMB Publishers Karwijzaaderf 15 1112 JN Diemen postal address PO Box 7 1110 AA Diemen The Netherlands info.amb@xs4all.nl |
All prices include VAT
Powered by
CCV Shop webwinkel